ورزشی

1- کدام قاره از قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب کشیده شده است ؟ آمریکا

2- خط استوا از کدام قاره ها عبور کرده است ؟ آمریکا- آفریقا - آسیا

3- قاره آمریکا در محل تنگه ی . برینگ.... از امریکای شمالی و در محل کانال.. سوئز... از آفریقا جدا می شود .

4- یک دلتای مهم آسیا را نام  ببرید . بنگال

5- در مغرب جلگه ی سیبری کوه ..اورال.... و د رمشرق آن رود ..ینی سئی  .... قرار دارد .

6- در مشرق آسیا اقیانوس .آرام ...... و در جنوب اقیانوس .هند ....... و در شمال اقیانوس ..منجمد شمالی .... قرار دارد

7-  دلتا  چیست ؟ از انباشته شدن آبرفت ها در دهانه ی رود ها به شکل مثلث بوجود می آید .

8- چرا در مشرق جلگه سیبری فلات کم ارتفاع سیبری متلاشی شده است .به علت یخبندان های طولانی

9- کدام نواحی آسیا در تمام سال گرم است و سرمای زمستانی ندارد؟ در کنار دریا ها از دریای سرخ تا جزیره تایوان

10- آب و هوای قاره ای یا بری چیست ؟ دارای سرمای سخت در زمستان و گرمای سوزان   د ر تابستان

11- با ها ی موسمی در فصل .تابستان ... و از سمت . مشرق .... و جنوب شرقی .. باران فراوان دارد

12- کدام  قسمت آسیا از نواحی خشک محسوب می شوند / آسیای مرکزی داخل ایران و آناتولی و عر بستا ن 

13- جنگل های مخروطی سرو و کاج را چه نوع پوشش گیاهی می نامند ؟ تایگا

14- خزه و گلسنگ : توندرا

15- گیاهان خاردار و با فاصله از هم روییده اند : استپ

16- درختان بلوط و سپیدار : جنگل پهن برگ

17- چرا در نواحی  فلات تبت و هیمالیا جمعیت کمی زندگی می کنند ؟. سرمای طاقت فرسا . کم بودن زمین های کشاورزی . مشکلات حمل و نقل

18- متراکم ترین ناحیه ی زمین از نظر جمعیت کدام است ؟ جزیره کوچک جاوه اندونزی

19- آمار گیری و ارائه اطلا عات صحیح به دولت ها چه کمکی می کند ؟ برای نیاز های مختلف مردم وحل مشکلات آنها برنامه ریزی کنند

20- سه نژاد آسیا را نام ببرید . زرد پوست / سیاه پوست / سفید پوست /

21- کدام آیین های آسیایی در خارج از قاره پیروان چندانی ندارند ؟ بودایی و برهمایی

22- کدام آیین های بزرگ آسیا با عث تمدن های بزرگی در این قاره شده است ؟ دین اسلام در غرب /برهمایی در هند / بودایی در شرق دور

23-شهر مقدس مسلمانان .مکه .و برهماییان .بنارس...و بوداییان .لهاسا ... بود .

24- کشور های صنعتی آسیا  را نام ببرید . ژاپن / کره جنوبی /چین / تایوان

25- تعداد جمعیت روستا نشین در آسیا .بیشتر ... از جمعیت شهر نشین است

27- چرا ماهی گیری در اسیا پیشرفته است / چون بیشتر آنان به اقیانوس ها و دریاها ارتباط دارند .

28- سومین قاره جهان کدام است ؟ آ فریقا

29- قاره آفریقا از دریای .. مدیترانه ... تا دماغه .امید نیک .... ادامه دارد .

30- چرا کناره ه های آفریقا برای پهلو گرفتن کشتی ها و ساختن بندر مناسب نیست ؟ چون سواحل صاف و بدون بریدگی ا ست /

31- چرا آفریقا گرم و بدون زمستان است ؟  چون خورشید عمودی می تابد وسه مدار استوا و رأس سرطان و رأس جدی از آن می گذرد .

32- پوشش های گیاهی آفریقا را نام ببرید . جنکل های انبوه / ساوان / بیایان و استپ

33- برای حفظ نسل جانوران آفریقایی چه چاره ای اندیشیده شده است . ؟ مناطق حفاظت شده و ساخت پارک های وحش که شکار در آن ممنوع است .

34- حوضه رود کنگو دارای چه نوع پوشش گیاهی است ؟. جنگل ا نبوه

35- وسعت بیابان ها در شمال آفریقا بیشتر است . جمله صحیح است

36- چه عواملی از افزایش جمعیت آفریقا جلو گیری کرده است ؟ جنگ های داخلی . نبود بهداشت .  بیماری . خشکسالی .

37- بیشتر مردمان شمال آفریقا چه زبانی دارند . ؟ عربی

38- در اطراف دره نیل چه محصولی بدست می اید . پنبه

39- جاذبه ها ی گردشگری آفریقا را نام ببرید ؟. اهرام مصر /سواحل شمالی /آداب رسوم و پارک های وحش

40- اقتصاد و درا»د افریقا بر پایه ی .کشاورزی ... و ..دامداری ... استوار است .

41-سرزمین های آتشفشانی و زلزله خیز  آسیا   بیشتر  در کناره های اقیانوس ........... قرار دارد .

42-یکی از  منابع  مهًم  زیر زمینی  اروپا  در در یای   شمال .................... است .

43-مهًم ترین  مراکز  پرورش  دهنده ی  دام  در جهان  کدام  کشور ها  هستند ؟

44- مردم  قاره ی  امریکا  از چه  نژاد ها و تیره های گوناگون  تشکیل  شده اند ؟ نام ببرید

45- رود های ارو پا ، از چه  نظر اهمیت  دارند ؟

46-  انواع آب و هوای  قاره ی اروپا  را  نام  ببرید .

47- معادن  مهم  قاره ی افریقا  کدامند ؟

48-  پر آب ترین رودخانه ی جهان چه  نام  دارد ؟

پرسش های جغرافی دوم راهنمایی نوبت دوم

49- اروپا در چه منطقه ای قرار دارد . معتدل

50- کشور های سوئد و فنلاند دارای چه نوع آب و هوایی هستند . ( سرد )

51-ا نگلستان دارای چه نوع آب و هوایی است . ( اقیانوسی)

52- چرا سواحل مدیترانه در تابستان ها گرم  و خشک است .به علت وزش باد های گرم صحرای افریقا  

53- تقریباً ......4/1...... اروپا را جنگل فرا گرفته است .

54- کدام مناطق اروپا دارای آب وهوای مدیترانه ای است .جنوب

55- پر جمعیت ترین نوا حی اروپا کجاست ؟ نواحی شهری صنعتی

56- در کشور های اروپایی ..ایتالیا..... و..آلمان..... رشد جمعیت رو به کاهش است .

57- مردم آلمان و لهستان دارای ریشه زبانهای ...ژرمنی .... هستند .

58- مسلمانان در اروپا بیشتر در کدام کشور ها زندگی می کنند . آۀبانی –بلغارستان –  بوسنی –ترکیه اروپایی

59- دو  محصول مهم مدیترانه ای اروپا را بنویسید .زیتون و انگور

60- کدام کشور های اروپایی صادر کننده ی مهم فر آورد های لبنیاتی هستند .هلند و دانمارک

 61- کدام کشور اروپایی در صنعت ماهی گیری فعالیت چشمگیری دارد( نروژ)  و یک  کشور اروپایی د ر زمینه جذب جهانگرد را نام ببرید .اسپانیا و ایتالیا .

62- چرا به آمریکا بر قدیم می گفتند .چون دیرتر از بقیه کشف شد

63- ا همیت حفر کانال پاناما را بنویسید .

64- قاره آمریکا به چند بخش تقسیم شده است شمالی مرکزی و جنوبی

65- رشته کوه راکی در کدام قسمت آمریکا واقع است .غرب امریکای شمالی

66- جلگه آمازون و پارانا د رآمریکای ...جنوبی ......... واقع است .

67- در آمریکای شمالی پس از توندرا  چه نوع جنگل ها یی وجود دارد تایگا و سوزنی برگ

68- کدام فاره از قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب کشیده شده است . آمریکا

69- جنگل های انبوه استوایی د رکدام قسمت آمریکا است . جنوبی

70- سفید پوستان از  چه  قرنی  وارد آمریکا  شدند . 16

71-  سیاهان امریکا به چه منظوری  وارد این قاره شدند . بردگی و کار  در مزارع و معادن

72- تمدن آنگلو ساکسون در کدام  قسمت آمریکا می باشد و چه زبان دارند. شمالی و زبان انگلیسی

73- فرهنگ لاتین در کدام قسمت امریکا می باشد . *

74- پایتخت کشور امریکا کدام است مقر سازمان ملل متحد در کدام شهر است . واشنگتن / نیویورک

75- دو کشور پیشرفته در قاره امریکا را نام ببرید .آمریکا و کانادا

28- عوامل پیشرفت و توسعه  کشور امریکا را بنویسید .*

76- کشور امریکا صادرکننده چه موادی است.اسلحه و کالای صنعتی

77- کشور های امریکای لاتین صادر کننده چه موادی هستند. مواد اولیه کشاورزی و صنعتی

78- کم وسعت ترین قاره جهان کدام است . استرالیا 

79- قاره اقیانوسیه را تعریف کنید .*

80- اکثریت مردم استرالیا درکدام نواحی زندگی میکنند؟جنوب شرقی

81- ساکنان اصلی استرالیا چه کسانی هستند . بومیان

82- مهاجرین کدام کشور اولین بار به استرالیا آمدند . انگلیس

83- مهم ترین جزیر ه اقیانوسیه کدام است . نیوزیلند

84- رود مهم استرالیا کدام است . دارلینگ

85- کوه ها ی مهم استرالیا در کدام قسمت است . شرق

86- دو بندر مهم استرالیا کدام است . سیدنی وملبورن

87-  پایتخت و زبان مردم استرالیا را نام ببرید . کانبرا / انگلیسی

88- آیسبرگ را تعریف کنید . *

89- آیا درقطب جنوب زندگی گیاهی پر رونق است یا جانوری ؟جانوری

90- جنوبی ترین قاره جهان کدام است . قطب جنوب

91- کانال پاناما کدام اقیانوس ها را به هم وصل می کند .آرام واطلس

92- ایرلند و ایتالیا دارای چه نوع آب و هوایی است . ایرلند (اقیانوسی) ایتالیا ( مدیترانه ای)

   93-  اقیا نوس اطلس در کدام طرف  قاره ی اروپا  قرار دارد ؟

سئوالات جغرافیا دوم دوره ای نوبت اول و دوم

94- کدام قاره از قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب کشیده شده است ؟ آمریکا

95- خط استوا از کدام قاره ها عبور کرده است ؟ آمریکا- آفریقا - آسیا

96- قاره آمریکا در محل تنگه ی.... برینگ.... از امریکای شمالی و در محل کانال.... سوئز...... از آفریقا جدا می شود .

97- یک دلتای مهم آسیا را نام  ببرید . بنگال

98- در مغرب جلگه ی سیبری کوه ..اورال.... و د رمشرق آن رود ..ینی سئی  .... قرار دارد .

99- در مشرق آسیا اقیانوس .آرام ...... و در جنوب اقیانوس .هند ....... و در شمال اقیانوس ..منجمد شمالی .... قرار دارد

100-  دلتا  چیست ؟ از انباشته شدن آبرفت ها در دهانه ی رود ها به شکل مثلث بوجود می آید .

101- چرا در مشرق جلگه سیبری فلات کم ارتفاع سیبری متلاشی شده است .به علت یخبندان های طولانی

102- کدام نواحی آسیا در تمام سال گرم است و سرمای زمستانی ندارد؟ . در کنار دریا ها از دریای سرخ تا جزیره تایوان

103- آب و هوای قاره ای یا بری چیست ؟ دارای سرمای سخت در زمستان و گرمای سوزان د رتابستان

104- با ها ی موسمی در فصل .تابستان ... و از سمت . مشرق .... و جنوب شرقی .. باران فراوان دارد

105- کدام  قسمت آسیا از نواحی خشک محسوب می شوند / آسیای مرکزی داخل ایران و آناتولی و عر بستا ن 

106- جنگل های مخروطی سرو و کاج را چه نوع پوشش گیاهی می نامند ؟ تایگا

107- خزه و گلسنگ : توندرا

108- گیاهان خاردار و با فاصله از هم روییده اند : استپ

109- درختان بلوط و سپیدار : جنگل پهن برگ

110- چرا در نواحی  فلات تبت و هیمالیا جمعیت کمی زندگی می کنند ؟. سرمای طاقت فرسا . کم بودن زمین های کشاورزی . مشکلات حمل و نقل

111- متراکم ترین ناحیه ی زمین از نظر جمعیت کدام است ؟ جزیره کوچک جاوه اندونزی

112- آمار گیری و ارائه اطلا عات صحیح به دولت ها چه کمکی می کند ؟ برای نیاز های مختلف مردم وحل مشکلات آنها برنامه ریزی کنند

113- سه نژاد آسیا را نام ببرید . زرد پوست / سیاه پوست / سفید پوست /

114- کدام آیین های آسیایی در خارج از قاره پیروان چندانی ندارند ؟ بودایی و برهمایی

115- کدام آیین های بزرگ آسیا با عث تمدن های بزرگی در این قاره شده است ؟ دین اسلام در غرب /برهمایی در هند / بودایی در شرق دور

116-شهر مقدس مسلمانان .مکه .و برهماییان .بنارس...و بوداییان .لهاسا ... بود .

117- کشور های صنعتی آسیا  را نام ببرید . ژاپن / کره جنوبی /چین / تایوان

118- تعداد جمعیت روستا نشین در آسیا .بیشتر ... از جمعیت شهر نشین است

119- چرا ماهی گیری در اسیا پیشرفته است / چون بیشتر آنان به اقیانوس ها و دریاها ارتباط دارند .

120- سومین قاره جهان کدام است ؟ آ فریقا

121- قاره آفریقا از دریای .. مدیترانه ... تا دماغه .امید نیک .... ادامه دارد .

122- چرا کناره ه های آفریقا برای پهلو گرفتن کشتی ها و ساختن بندر مناسب نیست ؟ چون سواحل صاف و بدون بریدگی ا ست /

123- چرا آفریقا گرم و بدون زمستان است ؟  چون خورشید عمودی می تابد وسه مدار استوا و رأس سرطان و رأس جدی از آن می گذرد .

124- پوشش های گیاهی آفریقا را نام ببرید . جنکل های انبوه / ساوان / بیایان و استپ

125- برای حفظ نسل جانوران آفریقایی چه چاره ای اندیشیده شده است . ؟ مناطق حفاظت شده و ساخت پارک های وحش که شکار در آن ممنوع است .

126- حوضه رود کنگو دارای چه نوع پوشش گیاهی است ؟. جنگل ا نبوه

127- وسعت بیابان ها در شمال آفریقا بیشتر است . جمله صحیح است

128- چه عواملی از افزایش جمعیت آفریقا جلو گیری کرده است ؟ جنگ های داخلی . نبود بهداشت .  بیماری . خشکسالی .

129- بیشتر مردمان شمال آفریقا چه زبانی دارند . ؟ عربی

130- در اطراف دره نیل چه محصولی بدست می اید . پنبه

131- جاذبه ها ی گردشگری آفریقا را نام ببرید ؟. اهرام مصر /سواحل شمالی /آداب رسوم و پارک های وحش

132-اقتصاد و درآمد افریقا بر پایه ی .کشاورزی ... و ..دامداری ... استوار است .

مربوط به نوبت دوم

133- اروپا در چه منطقه ای قرار دارد .

134- کشور های سوئد و فنلاند دارای چه نوع آب و هوایی هستند .

135-ا نگلستان دارای چه نوع آب و هوایی است .

136- چرا سواحل مدیترانه در تابستان ها گرم  و خشک است .

137- تقریباً .............. اروپا را جنگل فرا گرفته است .

138- کدام مناطق اروپا دارای آب وهوای مدیترانه ای است .

139- پر جمعیت ترین نوا حی اروپا کجاست ؟

140- در کشور های اروپایی ....... و............. رشد جمعیت رو به کاهش است .

141- مردم آلمان و لهستان دارای ریشه زبانی ........... هستند .

142- مسلمانان در اروپا بیشتر در کدام کشور ها زندگی می کنند .

143- دو  محصول مهم مدیترانه ای اروپا را بنویسید .

144- کدام کشور های اروپایی صادر کننده ی  مهم فر آورد های لبنیاتی هستند .

 145- کدام کشور اروپایی در صنعت ماهی گیری فعالیت چشمگیری دارد . یک  کشور اروپایی د ر زمینه جذب جهانگرد را نام ببرید .

146- چرا به آمریکا بر قدیم می گفتند .

147-ا همیت حفر کانال پاناما را بنویسید .

148- قاره آمریکا به چند بخش تقسیم شده است .

149- رشته کوه راکی در کدام قسمت آمریکا واقع است .

150- جلگه آمازون و پارانا د رآمریکای ............ واقع است .

151- در آمریکای شمالی پس از توندرا  چه نوع جنگل ها یی  وجود دارد .

152- کدام فاره از قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب کشیده شده است .

153- جنگل های انبوه استوایی د رکدام قسمت آمریکا است .

154- سفید پوستان از چه قرنی وارد آمریکا شدند .

155-  سیاهان امرکا به چه منظوری  وارد این قاره شدند .

156- تمدن آنگلو ساکسون در کدام  قسمت آمریکا می باشد و چه زبان دارند.

157- فرهنگ لاتین در کدام قسمت امریکا می باشد .

158- پایتخت کشور امریکا کدام است مقر سازمان ملل متحد در کدام شهر است .

159- دو کشور پیشرفته در قاره امریکا را نام ببرید .

160- عوامل پیشرفت و توسعه  کشور امریکا را بنویسید .

161- کشور امریکا  صاد رکننده چه موادی است .

162- کشور های امریکای لاتین صادر کننده چه موادی هستند .

163- کم وسعت ترین قاره جهان کدام است .

164- قاره اقیانوسیه را تعریف کنید .

165- اکثریت مردم استرالیا در کدام نواحی زندگی می کنند .

166- ساکنان اصلی استرالیا چه کسانی هستند .

167- مهاجرین کدام کشور اولین بار به استرالیا آمدند .

168- مهم ترین جزیر ه اقیانوسیه کدام است .

169- رود مهم استرالیا کدام است .

170- کوه ها ی مهم استرالیا در کدام قسمت است .

171- دو بندر مهم استرالیا کدام است .

172-  پایتخت و زبان مردم استرالیا را نام ببرید .

173- آیسبرگ را تعریف کنید .

174-آیا د رقطب جنوب زندگی گیاهی پر رونق است  یا جانوری ؟

175- جنوبی ترین قاره جهان کدام است .

176- کانال پاناما کدام اقیانوس ها را به هم وصل می کند .

177- ایرلند و ایتالیا دارای چه نوع آب و هوایی است .

... وَ اسْتَفْرِغ ايّامی فِیما خَلَقْتَنِی لَهُ.

بار خدایا! ... و روزهای مرا همه، به انجام كاری كه مرا برای آن آفریده‌ای (عبوديّت)، مصروف دار.*

هرجا كه باشیم و در هر شرایطی كه زندگی كنیم، ناگزیر این پرسش اساسی كه از روزگاران كهن تا روزی كه انسانيّت وجود دارد، برای اندیشه‌مندان، بلكه همه‌ی انسان‌ها مطرح بوده و خواهد بود: «ما كِه هستیم» ، «از كجا آمده‌ایم» و «در این دنیا به چه كاری مشغولیم» و «سرانجام به كجا می‌رویم». «عیان نشد كه چرا آمدم، كجا بودم / دریغ و درد كه غافل ز كار خویشتنم» (حافظ). و اساساً «برای چه هدفی آفریده شده‌ایم». این‌ها، پرسش‌هایی است كه مقتضای ساختمان طبیعی انسان و خواهانی‌های فطری اوست. بدین‌معنا كه سرشت بشر ـ در ورای تغییرات اتّفاقی دوران‌های تاریخی و مُدهای روز ـ همیشه سرشت بشری است؛ همان سرشتی كه خداوند آدمیان را بر آن آفریده است و می‌دانیم كه هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند، راه ندارد: «فِطْرَتَ اللّهِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّهِ». بنابراین مادام كه انسان هستیم، این پرسش‌ها، به‌ویژه پرسش اخیر (برای چه آفریده شده‌ایم). كه این مقال در صددِِ پاسخ به آن است، برای ما آدمیان مطرح است و نیرومندانه ذهن و دل ما را، به خود مشغول كرده و پاسخ مطلوبی می‌طلبد.

البته، بسیاری از انسان‌ها هستند كه یا صرفاً این پرسش‌ها را به كناری می‌نهند و بی‌آن‌كه دغدغه‌ای داشته باشند، زندگی می‌كنند، یا این‌كه به پاسخ‌های پذیرفته‌ای كه دیگرانی از اهل خانواده یا اجتماع‌شان عرضه كرده‌اند، دل خوش می‌دارند.

پیش از ورود به اصل پاسخ، لازم است از باب مقدمه به نكته‌هایی چند اشاره شود:

نكته نخست این‌كه خدای تعالی حكیم است و حكمت، اقتضایش این است كه از فاعل حكیم، كار عبث و بیهوده و بدون هدف صادر نشود. در آیاتی از قرآن كریم و روایات رسیده از پیامبر گرامی(ص) و امامانِ اهل‌بیت(ع)، این حقیقت متعالی به‌طور صریح مورد توجه قرار گرفته است. در تبیین هدف‌مندی آفرینش فرمود: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبینَ * ما خَلَقْناهُما إِلّا بِالْحَقّ‏ِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ2 ؛ و ما آسمان‌ها و زمین و آن‌چه را میان آن‌هاست، به بازیچه نیافریده‌ایم. ما آن دو را جز به حقّ(برای هدفی)» نیافریده‌ایم، ولی بیش‌تر آنان نمی‌دانند».

و در تبیین آفرینش انسان كه در میان این منظومه‌ی كیهانی عظیم، بر روی كره زمین زندگی می‌كند، فرمود: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثًا وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنا لا تُرْجَعُونَ3؛ آیا پنداشته‌اید كه ما شما را بیهوده آفریده‌ایم و شما به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید؟» علی(ع) فرمود: وَ اعْلَمُوا عِبادَالله، اَنَّهُ لَمْ يَخلُقْكُمْ عَبَثاً، وَ لَمْ يُرْسِلْكُمْ هَمَلاً؛ و بدانید ای بندگان خدا كه خداوند شما را پوچ نیافریده و به بیهوده رهاتان نكرده است.»

دوم این‌كه، در تبیین حكمت الهی باید گفت: طبیعت و مصنوعات خداوند، از جمله انسان علاوه بر این‌كه دارای مقصد است، حكمت خداوندی نیز اقتضای آن دارد كه آن‌ها را به مقصد و غایت‌شان برساند و این همان نكته‌ی بسیار مهمی است كه حضرت موسی(ع) در پاسخ به پرسش فرعون فرمود: «رَبُّنَا الَّذی أَعْطى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‏5؛ پروردگار ما كسی است كه آفرینش هر چیز را به [فراخور] او ارزانی داشته، سپس راهنمایی كرده است.»

سوم این‌كه، استغنای خداوند (غِنای ذاتی و بی‌نیازی مطلق او) از آفریده‌ها، از جمله انسان، از مباحث مهمی است كه در جای جای قرآن كریم موج می‌زند و البته در آیاتی ویژه به طور صریح بدان پرداخته شده است: «یا أَيُّهَا النّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللّهِ وَ اللّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمیدُ 6؛ ای مردم! شما نیازمندان درگاه خداوند هستید و تنها خداوند است كه بی‌نیاز ستوده است.» حاصل این نكته‌ها این است كه خداوند؛ جهان و در این میان، انسان را به بازی نیافریده؛ چرا كه بازیگر نیست و عبث و بیهودگی و بی‌هدفی و باطل را به حوزه‌ی كارش راه نیست و این تنها ماده‌گرایان و نیست‌انگارانند كه می‌پندارند پدیده‌های هستی، كاروانی سرگردان و هرزه‌پویند: «ذلِكَ ظَنُّ الَّذینَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذینَ كَفَرُوا مِنَ النّارِ7؛ این پندار كافران است؛ پس وای از آتش [دوزخ] بر كافران.»

و اما هدف از آفرینش انسان از نگاه ادیان الهی و جامع‌ترین آن‌ها، اسلام «عبادت و عبوديّت» است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ اْلإِنْسَ إِلّا لِيَعْبُدُونِ8؛ و پریان و آدمیان را نیافریدم، جز برای آن‌كه مرا بپرستند.»

عبوديّت انسان، در برابر خداوند و تحقّق آن در وجود آدمی و آگاهی از آن، سنگ نخست بنای حیات انسانی او در این جهان است و این همان هدف برتری است كه خداوند در آفرینش حكیمانه‌ی خود، برای انسان و پری، منظور كرده است تا در سرای پسین، از «جوارِ قربِ ازلی» در بوستان‌ها و در كنار جویبارها، در جایگاهی راستین نزد فرمانفرمایی توانمند، برخوردارشان سازد: «فی جَنّاتٍ وَ نَهَرٍ فی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلیكٍ مُقْتَدِرٍ.»

براین اساس، آدمیان به این جهان آمده‌اند تا بندگی كنند؛ بنده‌ای پرستنده در برابر پروردگاری سزاورا پرستش و همین رابطه‌ی گوهری است كه به حیات آدمی معنا می‌بخشد و او را در مسند «خلیفه‌اللّهی» (جانشینی خداوند) در زمین می‌نشاند تا زمین خدا را پردازش كند؛ چرا كه فرمود: «هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ اْلأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فیها10؛ او شما را از زمین پدیدار كرد و شما را در آن به آبادانی گمارد.»

حاصل آن‌كه ما آدمیان را به هدف بندگی آفرید و درك و تحقّق این بندگی است كه ما را بر همه‌ی آفریده‌هایش، برتری داده و كرامت و بزرگواری بخشیده است.

برای همین، منزلت ما آدمیان در این جهان، بندگی است و بس و فراتر رفتن از این منزلت، پا نهادن در مرز خدایی است و این زشت‌ترین نوع شرك‌ورزی و در حقیقت انكار بندگی انسان است در برابر خداوند:

هست اُلُوهيّت رِدای ذوالجلال

هر كه در پوشد بر او گردد وَبال

تاج از آن اوست، آنِ ما مكر

وای او كز حدّ خود دارد گذر11

آری، تاج سلطنت، تنها و تنها از آن‌ِ خداوند است و كمرِ خدمتِ بندگی بستن نیز شایسته‌ی ماست.

مقام و منزلت خداوندی جامه‌ای است كه فقط بر خداوند صاحب جلال و شكوه می‌زیبد و هر كس این جامه را درپوشه دچار بلا و عذاب گردد:

در كوی عشق، شوكتِ شاهی نمی‌خرند

اقرار بندگی كُن و اظهار چاكری

حافظ، غُبار فقر و قناعت ز رُخ مشوی

كین خاك بهتر از عَمَلِ كیمیاگری

خواسته‌ی سوم امام سجاد (ع) در این فراز از نیایش، آگاهی از هدف آفرینش انسان و تحقّق آن در برابر پروردگار متعال است؛ یعنی درك حقیقت «عبوديّت» و عبادت؛ عبوديّتی كه همواره اولیای الهی بدان نازیده‌اند: «وَ اسْتَفْرِغ ايّامی فِیما خَلَقْتَنِی لَهُ. بار خدایا! بر محمد و دودمانش درود فرست... و روزهای مرا همه، در آن‌چه مرا برای آن آفریده‌ای، بگمار»؛ چرا كه از دیدگاه امام(ع) فلسفه وجودی بشر این است كه خدا را بپرستد و از این رهگذر به عبوديّت كامل برسد كه البته به این معنا نیز هست كه بداند كمال انسانيّت چیست.

امام سجاد(ع) كه خود «لطیف‌ترین روح پرستنده12» و زیور پرستندگان است (زَین‌العابدین)، با این تعبیر بسیار نغز و در عین حال پرمغز، به ما آدمیان می‌‌آموزد كه در ژرف‌ترین معنای پرستش غور كنیم تا این حقیقتِ وجودمان در مقام بنده‌ی كامل خداوند و هم‌چنین در مقام مخلوقاتی كه خداوند آن‌ها را هم‌صحبت موثق خویش آفریده است، جامه‌ی تحقّق بپوشد؛ چرا كه انسان آینه‌ای است كه همه‌ی اسماء و صفات خداوند در آن جلوه‌گرست.

نكته این‌كه در پاراه‌ای تفسیرها: «لِيِعْبُدُوُن» (تا مرا بپرستند) «لِيَعْرِفُون» (تا مرا بشناسند) معنا شده است؛ آن هم شناختی (معرّفتی) كه فقط از طریق تحقّق بندگی كامل آدمی امكان‌پذیر است و البته آن تحقّق به لحاظ ریشه‌ی لغوی فقط به این معنا نیست كه از خداوند در مقام پروردگار خویش اطاعت كنیم، بلكه هم‌چنین به این معنا است كه بدانیم همه چیز در نهایت متعلّق به خداوند است و ما در حدّ ذات خود، جز موجودی «فقیر» نیستیم و این بالاترین معنای بندگی و خشوع كردن بر آستان حق است كه در حقیقت درك «نیستی» ما آدمیان در برابر خداوند است و فقط با گذشتن از این دروازه‌ نیستی است كه می‌توانیم به اصل خویش برسیم و حجاب وجود جدا افتاده‌ی از حق را كنار بزنیم، تا در جُرگه‌ی بندگان او درآییم.

بنابراین، پرستش (عبادت) خداوند كه هدف آفرینش انسان است، صرف فعاليّتی از فعاليّت‌های بشر؛ یعنی انجام مراسم و مناسك خاصّ دینی نیست؛ بلكه این فعاليّت معرّف عبوديّت و در نهایت معرّف انسانيّت است و از همین روست كه پرستش خداوند از روی معرّفت، تحقّق غایت خلقت و برترین شكل عبادت و بندگی است. نكته مهم‌تر این‌كه قلمرو عبادت در اسلام، تنها در حوزه نیایش‌ها و شعائر‌ی مانند نماز و روزه و حج و ... نیست؛ بلكه همه اندیشه‌ها و رفتارها و خلق و خوی آدمی‌ را شامل است.

بدین معنا كه شعائر الهی و نیایش‌های مرسوم در شریعت اسلام، آبادانی زمین، جهاد در راه خداوند، صبر بر شدائد و خرسندی از تقدیر خداوند، كار و تلاش برای تأمین معیشت و فراهم آوردن رزق و كمك به نیازمندان، اندیشه و عمل و علم آموزی و ... همه وهمه، قلمرو عبادت و عرصه‌ی «عبوديّت» انسان است. از همین روست كه یك مسلمان مؤمن می‌تواند همه‌ی كوشش‌های فكری و عملی خود را، به اعتبار این‌كه همه‌ی مكان‌ها، عرصه‌ی حضور فراگیر خداوند و همه‌ی ساحت‌ها، ساحت الهی است، عبادت بداند و در همه جا و در همه حال، در حال پرستش خدا باشد.

مهدی محمدی